डा प्रतिक राजकर्णिकार

हामीकहाँ जनमानसमा ल्याब जाँचसम्बन्धी धेरै नै भ्रमहरु रहेको पाइन्छ । पहिलो कुरा त अझै पनि ल्याबमा गएर स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने भनेको बिरामी भएपछि मात्र हो भन्ने गलत धारणा रहेको पाइन्छ ।

यसले गर्दा अन्य समयमा कोही ल्याबमा केही परीक्षण गर्न गयो भने के भएछ भन्ने प्रश्न गरिन्छ । यसैगरी अर्को भ्रम भनेको ल्याबको जाँचपछि आउने परिणामलाई आ आफनो ढंगबाट मूल्यांकन गर्ने । कुनै व्यक्तिको तौल, उचाई, स्वास्थ्य अवस्था, उमेर धेरै कारणहरुले गर्दा उसको रिपोर्टको प्यारामिटरहरु फरक पर्न सक्छन । तर धेरैले अर्को मेरो व्यक्तिको त यस्तो रिपोर्ट हुँदा यस्तो भएको थियो मेरो पनि त्यही हो की भन्दै अनुमान लगाएको देखिन्छ । वास्तमा त्यस्तो गर्नु उचित होइन । रिपोर्ट आइसकेपछि आफूले हेरेर अनुमान गर्ने, अरुलाई देखाउने, दाँज्ने भन्दा पनि आफनो चिकित्सकलाई देखाएर के भएको हो सोध्नुपर्ने हुन्छ । यसो गर्दा आफूलाई भएको समस्या वा अवस्थाबारे विस्तृतमा जानकारी हुन्छ ।

अर्को कुरा ल्याबमा जाँच गर्न जाने भनेपछि कतिपय व्यक्ति बिहानैदेखि भोको बसेर पानी पनि खाएको छैन भन्दै आउनुहुन्छ । तर सबै ल्याब जाँचहरुमा भोकै बस्नुपर्दैन । केही जाँचहरु खाना खाएपछि गर्न सकिन्छ । तर उक्त कुराको जानकारी ल्याबमा जानुअघि नै चिकित्सकलाई सोधेर गएमा आफूलाई सजिलो हुन्छ । कति घण्टादेखि खाना नखाने वा कस्तो खाना नखाने सम्बन्धित चिकित्सकले जानकारी दिन्छन। जसले गर्दा रिपोर्टमा तलमाथि हुँदैन ।

सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा यहाँ उल्लेख गर्न खोजिएको केहो भने यदि तपाइँ ३० वर्षभन्दा माथि हुनुभएको छ भने अब चाहिं हरेक वर्ष आफनो स्वास्थ्य ठीक छ छैन भनेर जाँच गर्न जरुरी हुन्छ । कम्तीमा पनि वर्षमा एकपटक आफनो जन्मदिन वा कुनै अवसर पारेर आफू ठीक छु छैन्। मुटु, मिर्गौला, कलेजो लगायतले राम्ररी काम गरिरहेका छन् छैनन् भन्ने जानकारी लिन सकिन्छ । यसरी नियमित जाँच गर्दा धेरै नै फाइदा पुग्छ ।

पहिलो कुरा त नियमित जाँच गर्दा केही समस्या परिहालेमा सुरुमै अवस्थामा पत्ता लाग्छ र उपचारमा सजिलो हुन्छ । दोस्रो कुरा केही समस्या भएको छैन भने पनि ढुक्क हुन सकिन्छ । त्यसैले बिरामी भएपछि जाँच गर्न जाउँदा अहिले केही भएकै छैन भनेर बस्ने भन्दा पनि रोग नै नलाग्दा पनि नियमित परीक्षण गर्ने बानी बसाल्न जरुरी छ । यसले धेरै क्षति भइसकेपछि लाग्ने उपचारको खर्च जोगाउन पनि मद्दत गर्छ भने धेरै हानी हुनबाट पनि जोगाउँछ । धेरै रोगहरु सुरुमा लक्षण नै नदेखिएर पनि भित्रभित्र धेरै हानी गर्ने हुन्छ । लक्षण देखिहालेमा पनि सो बेलासम्म रोग निकै निकै जटिल अवस्थामा भइसकेको हुनसक्छ त्यसैले हामीले कम्तिमा पनि वर्षमा एकपटक आफनो स्वास्थ्य जाँच गर्ने बानी बसाल्नैपर्छ ।

(प्याथोलोजिस्ट डा राजकर्णिकार आरुस लाइफस्टाइल अस्पतालमा कार्यरत छन् ।)