डा गिता केसी

प्राकृतिक चिकित्सा भनेको कुनै पनि औषधि तथा शल्यक्रिया बिना प्राकृतिक रुपमा गरिने उपचार पद्धति हो । प्राकृतिक रुपमा गरिने हुँदा यसको कुनै साइड इफेक्ट हुँदैन । यो चिकित्सा रोगीलाई मात्र उपचार गर्ने नभएर निरोगी व्यक्तिले पनि यो सेवा लिएर रोगमुक्त जीवन जिउन सक्छन् । त्यसैले यो सेवा लिन बिरामी नै हुनुपर्छ भन्ने छैन् । रोग लागिसकेपछि मात्र होइन स्वस्थ जीवनका लागि सबैका लागि समेत प्राकृतिक चिकित्सा उपयोगी हुन्छ । रोग लाग्न नदिनु नै यसको मुख्य उद्धेस्य हो । यो प्रभावकारी र हानिरहित उपचार विधी पनि हो ।

पछिल्लो समय नसर्ने रोगको विगविगी जस्तै छ । यसको मुख्य कारण हाम्रो अस्वस्थकर खानपान तथा जीवनशैली नै हो । नसर्ने रोगको उपचारमा प्राकृतिक चिकित्सा निकै फलदायी मानिएको छ ।

प्राकृतिक चिकित्साले कुनै एक विशेष रोगको मात्र उपचार नगरेर यसले रोगको जड पत्ता लगाएर सम्पूर्ण शरीरलाई नै तन्दुरुस्त र स्वस्थ राख्न प्रयास गर्छ । शरीरको रोगसँग लड्ने प्रतिरोधात्मक क्षमता विकास गर्न तर्फ उत्प्रेरित गर्छ । प्राकृतिक चिकित्साको मुख्य खम्बा भनेकै आहार विहार, व्यायाम र विश्राम नै हो । अझ डाइट त यसको मुख्य खम्बा नै हो । हामीले कस्तो खाना खान्छौं त्यसमा पनि हामीलाई रोग लाग्ने नलाग्ने निर्धारण हुन्छ । त्यसैले प्राकृतिक चिकित्सामा भोजनलाई प्राथमिकतामा राखेर कस्तो खाना खाँदा शरीरको प्रतिरोधात्मक क्षमता बढ्छ भन्ने कुरा सिकाउँछौ र त्यही अनुसार सल्लाह दिन्छौं ।

हाम्रो शरीर कमजोर- बलियो, रोगी -निरोगी बनाउने धेरै हदसम्म खानामा पनि भर पर्छ । हामीले खाना खान जान्यौ भने त्यो औषधि नै हो । तर फेरि खान जानिएन भने त्यो रोगको घर बन्छ । मानिस स्वस्थ रहन मुख्य रूपमा यी आहार विहार व्यायाम र विश्राममा ध्यान दिनुपर्छ जुन प्राकृतिक चिकित्सामा गरिन्छ । शरीरलाई आराम र व्यायाम दुवै चाहिन्छ। व्यायामले शरीरलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्छ भने विश्रामले शक्ति उत्पादन गर्न ।

हाम्रो शरीर पञ्चतत्वले बनेको हुन्छ । यो प्राकृतिक हुने भएकाले हाम्रो शरीरले पनि प्राकृतिक कुराबाट छिटो हिल हुन खोजिरहेको हुन्छ । त्यसैले प्राकृतिक चिकित्साबाट हाडजोर्नीको समस्या भएका, नसा च्यापिएका, कम्मर दुखेका, प्यारालाइसिस भएका बिरामीहरु बढी लाभान्वित भएको पाइन्छ । त्यसो त योगा, मसाज, स्टिम बाथ लगायतका प्राकृतिक रुपमा गरिने उपचार विधिले शरीर स्फूर्त राख्न सबैलाई मद्दत गर्छ । यसमा अनावश्यक औषधिको प्रयोग नहुने हुँदा साइड इफेक्ट हुने वा पछि एन्टीमाइक्रोबियल रेसिस्टेन्स बढ्ने समस्या पनि हुँदैन् ।

यो चिकित्साबाट हाम्रो अस्पतालबाट मात्र लाखौंको संख्याले उपचार सेवा लिएर लाभ लिइसकेका छन् । त्यसैले औषधि नखाई नहुने र शल्यक्रिया गर्नैपर्ने अवस्थाका बिरामी बाहेक सबैले एकपटक प्राकृतिक चिकित्सा उपचार सेवा लिएको राम्रो । शल्यक्रिया गर्नुपर्ने बिरामी र औषधि नै खानुपर्ने बिरामी भए हामी उहाँहरुलाई एलोपेथिक अस्पताल जान सल्लाह पनि दिन्छौं । त्यसैगरी कतिपय एलोपेथिक अस्पतालबाट डाक्टरले नै शल्यक्रिया र औषधि चलाएपछि फिजियोथेरापी, मसाज, अकुपञ्चर जस्ता उपचारका लागि प्राकृतिक अस्पतालमा पठाउने पनि गरेका छन् ।

प्राकृतिक चिकित्साको खास विशेषता भनेको के भने कुनै शारीरिक समस्या वा रोग मात्र होइन यसले सम्पूर्ण शरीरलाई स्वस्थ राख्न खोज्छ ।

(प्राकृतिक चिकित्सक डा केसी कालिमाटीस्थित स्पार्क अस्पतालमा कार्यरत छिन्।)